نکاتی که باید در خرید میوه و سبزیجات بدانید

بسیاری از ما والدین نه تنها در امر تربیت فرزندانمان دچار اشتباهات رفتاری می شویم بلکه گاهی از نظر شناختی هم اطلاعات اشتباهی به فرزندانمان انتقال می دهیم. وقتی کودکان سر یخچال می رود و میوه ای ریز یا نافرم را انتخاب می کند، فورا از دست او می گیریم و در عوض میوه ای درشت و زیباتر به او می دهیم. هنگام خرید هم دنبال این هستیم که نه تنها برای مهمان بلکه برای فرزندان خودمان هم میوه های زیباتر و درشت تر را انتخاب می کنیم، غافل از این که شاید میوه های ریزتر طعم، بو و ارزش غذایی بیشتری داشته باشند.

فرزندمان با این پیش آگهی که میوه ها و سبزیجاتی را باید انتخاب کند که زیباتر است، بزرگ می شود و در نهایت به اینجا می رسیم که وزیر اسبق جهاد کشاورزی، اعلام می کند 40 درصد از میوه های تولیدشده در ایران هدر می رود که بخش قابل توجهی از این هدردهی مربوط به شکل ظاهری میوه هاست. بهترین نکته این است که بدانیم ملاک زیبایی در انتخاب میوه و سبزیجات چقدر اهمیت دارد. برای این منظور با عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی گفت و گو کرده ایم.

در میادین میوه و تره بار و مغازه های میوه فروشی انواع و اقسام میوه و سبزیجات با قیمت های متفاوت به فروش می رسند. بسیاری از افراد گمان می کنند میوه هایی که در تره بار عرضه می شوند کیفیت پایین تری دارند چون درهم و ریزتر است و درعوض میوه فروشی ها، میوه های زیباتر و دست چین شده را عرضه می کنند.

آیا میوه هایی که در بازار است را کلا می توان از لحاظ نحوه مصرف و عرضه دسته بندی کرد؟
بله. این گروه از مواد غذایی به 3 گروه کلی، میوه و سبزیجات فصلی، میوه و سبزیجات انباری و میوه و سبزیجات گلخانه ای تقسیم می شوند.

از نظر سلامت و تغذیه این گروه میوه و سبزیجات چه تفاوت هایی با هم دارند؟
میوه و سبزیجات فصلی همان طور که از نامشان پیداست، میوه و سبزیجاتی هستند که در فصل مربوط به خود کشت داده شده و وارد بازار می شوند. در مقایسه با میوه و سبزیجات انباری یعنی گروهی از میوه ها و سبزیجات که کال چیده می شوند و در انبار نگهداری می شوند تا به کمک گازهای مصنوعی برسند و گاهی به آنها افزودنی اضافه می شود تا طول مدت نگهداری شان افزایش یابد، ارزش ویتامینی و املاحی بالاتری دارند و برای نگهداری آنها از افزودنی ها و گازهای شیمیایی استفاده نشده است.

میوه های انباری مدت کوتاه تری در مواجهه با نور خورشید بوده و کال چیده شده اند. بنابراین میزان ویتامین پایین تری دارند و افزودنی های موجود در آنها می تواند برای بدن در طولانی مدت مضر باشد و ساختار DNA سلولی را تغییر دهد و زمینه ساز رشد و تکثیر سلول های جهش یافته باشد. حتی نهایتا منجر به سرطان شود.

میوه و سبزیجات گلخانه ای چطور؟
میوه های گلخانه ای در فصولی غیر از خود کشت می شوند. مثلا در فصل زمستان گوجه فرنگی در گلخانه به عمل می آید. میزان تابش نور خورشید به این نوع میوه و سبزیجات کم است و به همین دلیل ارزش تغذیه ای آنها نسبت به میوه های فصل کمتر است.

این نوع میوه های معمولا ظاهر زیباتری دارند و درشت ترند اما بو و مزه دارند. چرا؟
استفاده از سموم و آفت کش ها در برخی شرایط یا اصلاح ژنتیکی باعث می شود اندازه و ظاهر میوه های گلخانه ای بهتر باشد ولی طعم آنها تغییر کند و به اصطلاح عموم مردم بی مزه شود. وقتی میوه ای اصلاح ژنتیکی می شود مدت زمان ماندگاری آن روی بوته بیشتر می شود و هر چه میوه بیشتر بماند، ارزش غذایی آن کمتر می شود. از سوی دیگر، از آنجا که ساختار میوه از لحاظ ژنتیکی تغییر کرده، بعد از مصرف باعث تغییر میکرو فلور معده شده و گاهی زمینه ساز مشکلات گوارشی می شود.

میوه های طبیعی که اصلاح ژنتیکی نشده اند حاوی فیبر طبیعی هستند بنابراین محیط معده را برای رشد میکروارگانیسم های مفید در دستگاه گوارش آماده می کنند و برای هضم غذا مفید هستند. اما میوه های گلخانه ای به دلیل اصلاح ژنتیکی و تغییری که در میکرو ارگانیسم های دستگاه گوارش می دهند مشکل ایجاد می کنند.

به این ترتیب انتخاب میوه های گلخانه ای برعکس ظاهر فریبنده ای که دارند اصلا به نفع سلامتمان نیست!
بله، هنگام انتخاب میوه و سبزیجات ظاهر میوه مهم است اما درشتی آن نه! میوه باید از هر نظر هم ظاهر، هم بافت و هم بو و طعم کاملا طبیعی باشد.

میوه های ارگانیک این طورند؟
اگر از ارگانیک بودن محصولات ارگانیک مطمئن باشیم ارزش غذایی بالاتری در مقایسه با سایر میوه ها دارند و بهترند. محصول ارگانیک محصولی است که از 3 سال قبل در تهیه آن هیچ کود و سمی استفاده نشده باشد و اصلاح ژنتیکی نداشته باشد و از سموم و آفت کش در کشت و پرورش آن استفاده نشده باشد.

میوه های ارگانیک شکل، اندازه، رنگ، بافت طبیعی و مزه خوبی دارند و از گاز اتیلن برای رسیده شدن این میوه ها استفاده نمی شود. در بازار میوه، غرفه هایی برای میوه های ارگانیک وجود دارد اما متاسفانه وقتی به برچسب میوه توجه می کنید، می بینید که تنها روی 1 یا 2 قلم میوه برچسب ارگانیک وجود دارد و بقیه میوه هایی که در این غرفه ها عرضه می شود در واقع میوه های گلخانه ای دستچین شده است.

• میوه های ارگانیک شکل و اندازه حقیقی خود را دارند، در حالی که میوه های غیرارگانیک یا دستکاری ژنتیکی شده قیافه ای بزرگ تر و شاداب تر دارند. گروهی از داشن آموزان آلمانی کمپینی راه اندازی کرده اند برای دفاع از میوه ها و سبزیجاتی که از دید عموم «زشت» تلقی می شوند و مورد استفاده قرار نمی گیرند!

در واقع، هدف اصلی آنها دفاع از تولید زباله غذایی کمتر و مصرف محصولات سالم است. سالانه ده ها تن میوه و سبزیجات در سرتاسر جهان تنها به این دلیل که از لحاظ زیبایی شناسی با تصور عمومی از شکلی که میوه و سبزی باید داشته باشد، مغایر است، دور ریخته می شوند. اگر ما بتوانیم این قبیل میوه ها و سبزیجات را خریداری و مصرف کنیم، زباله های غیرضروری کمتری خواهیم داشت.

6 نکته کلیدی در خرید میوه و سبزی:
• میوه های لک دار و خراب را نخرید زیرا مشخص است مدت ها از زمان چینش این نوع میوه ها از بوته یا درخت گذشته و ارزش غذایی آنها به شدت پایین آمده است.

• دنبال میوه های خیلی درشت نباشید. میوه هایی با اندازه طبیعی بخرید. برای درشت شدن میوه ها از کود و سم بیشتری استفاده می شود. میزان نیترات که ماده ای سرطان زاست در کود و سموم شیمیایی بالاست. میوه و سبزیجات حاوی نیترات هم بزرگ ترند هم تیره و کدر.

• میوه هایی که بریدگی و شکستگی دارند را کنار بگذارید. اکسیداسیون باعث کاهش ارزش غذایی در این میوه ها شده است.

• میوه های فصلی بخرید و از خرید میوه های انباری اجتناب کنید. میوه های انباری کال چیده می شوند و ارزش غذایی آنها بسیار پایین است.

• تا جای ممکن از محصولات گلخانه ای استفاده نکنید زیرا در معرض نور خورشید نبوده اند و ویتامین کمتری دارند.

• گرچه میوه های صادراتی یا گلخانه ای زیباترند اما اصلاح ژنتیکی آنها سبب تغییر فلور روده و مقاوم شدن بدن به آنتی بیوتیک ها می شود.